استقرار نیروهای ویژه ارتش عربستان در مسیرهای حاجیان و مسدود کردن راه ها، عامل اصلی ازدحام جمعیت و جان باختن صدها نفر از حجاج بوده است.
صبح روز پنجشنبه مصادف با عید قربان، صدها نفر از حاجیان هنگام انجام مناسک حج جان خود را از دست دادند. در این حادثه که ساعت 9 صبح رخ داد، هزاران نفر از حجاج حاضر در منا که برای فریضه رمی جمره به سمت جمرات می رفتند، در تقاطع خیابان های 204 و 223 به هم پیوستند و در اثر ازدحام جمعیت، نزدیک به هزار نفر جان باختند و بیشتر از این این تعداد هم مجروح شدند.
سعودی ها به دلیل ساخت و ساز و اجرای طرح جدید مسجدالاحرام تعداد حاجیان در سال های اخیر را کاهش داده اند و امسال حدود یک و نیم میلیون نفر را از سراسر جهان پذیرفتند.
با اینکه تعداد حجاج امسال نسبت به سال های قبل کمتر بود، هزاران نفر گرفتار ازدحام جمعیت شدند و فاجعه رخ داد.
اخبار و تصاویر هفته های اخیر حاکی از این بود که سعودی ها تمهیدات امنیتی بسیار شدیدی اتخاذ کرده اند و علاوه بر نیروهای پلیس و ماموران ویژه کمیته عالی حج، یگان های ویژه ارتش نیز به دستور محمد بن نایف، ولیعهد سعودی بکار گرفته شده بودند.
حکام جدید سعودی که پس از سال ها انتظار، قدرت را به دست گرفته و به گواهی تمام کارشناسان سیاسی جهان، بی تجربه و هیجان زده هستند، اشتیاق فراوانی برای قدرت نمایی دارند و از سوی دیگر با شناختی که از دست پرورده های تکفیری خود دارند، مراسم حج امسال را در فضایی کاملا امنیتی برگزار کردند.
حضور نیروهای ویژه و نظامی در نقطه به نقطه شهر مکه و به ویژه در مسیرها کاملا مشهود بود و علاوه بر حاجیان، حتی برای اهالی شهر نیز مشکلاتی ایجاد کرده بود، بطوری که اغلب صفحات کاربران عربستانی در شبکه های اجتماعی مملو از مطالب و عکس هایی در این زمینه است.
در روز عید قربان، تدابیر امنیتی در مسیرهای اصلی حجاج به شدت افزایش یافت و تمام مسیرهای فرعی مسدود شدند. ضمن اینکه ردیف سربازان مسلح در دو طرف مسیرها مستقر شده و فضای تردد حجاج به شدت کاهش یافته و محدود شده بود.
تدابیر امنیتی سعودی ها باعث شد که ازدحام جمعیت در مسیر 204 به شدت افزایش یابد و از آنجایی که در چندصد متر مانده به پل بزرگراه فهد، سرعت حرکت حجاج کم می شود و راه در رو و مسیر دیگری در نزدیکی آن وجود ندارد، در همان ساعات نخستین صبح انتهای خیابان 204 مملو از جمعیتی شد که لحظه به لحظه به تعداد آنها افزوده می شد.
از سوی دیگر حجاجی که از خیابان 223 حرکت می کردند نیز به تقاطع 204 می رسیدند و سیل جمعیت در آن نقطه دو برابر می شد.
در این شرایط، نیروهای امنیتی که مسیرهای فرعی را بسته بودند، مسیر 215 را نیز که تنها راه در رو حجاج بود، مسدود کردند تا امنیت ساختمان امنیتی - نظامی انتهای خیابان تهدید نشود. ضمن اینکه مسیر 215 به خیابان سوق العرب منتهی می شود که دو مقر امنیتی در آن قرار دارد و نیروهای امنیتی مایل نبودند جمعیت زیادی در آن خیابان حضور داشته باشد.
لحظاتی پس از این اقدام، جریان حرکت حجاج که به کندی صورت می گرفت، در نزدیکی های پل فهد متوقف شد و این درحالی بود که موج حاجیان پشت سر همچنان روبه جلو حرکت می کرد و کسانی که گرفتار شده بودند، پرس می شدند. علاوه بر گفته های شاهدان عینی، کارشناسان امنیت شهری نیز، این اقدام نیروهای امنیتی را عامل اصلی فاجعه عنوان کرده اند.
